In september neemt Don van Sambeek afscheid van de Koepel van Zorgcoöperaties ZNL. Na bijna 10 jaar in en voor de Koepel actief te zijn geweest stopt hij zijn werkzaamheden.
Don stond aan de wieg van Coöperatieve Vereniging Tot Uw Dienst in Laarbeek en van de Koepel van Zorgcoöperaties Zuid Nederland. Het coöperatieve denken en handelen zit diep in hem verankerd.
Don van Sambeek is bestuurder, maar vooral ook een netwerker, inspirator en ontwikkelaar. In 2005 was hij één van de oprichters van Coöperatieve Vereniging Tot Uw Dienst: een kleinschalige organisatie die zich met vrijwilligers inzet voor de versterking van de gemeenschapskracht en huishoudelijke ondersteuning, individuele begeleiding en verzorging/verpleging in de gemeente Laarbeek: Mariahout, Lieshout, Aarle-Rixtel en Beek en Donk. Inmiddels is Tot Uw Dienst een sociale onderneming op het gebied van verzorging en verpleging met ruim 45 mensen in vaste dienst. Waar andere organisaties te kampen hebben met een personeelstekort, heeft Tot Uw Dienst regelmatig een wachtlijstje met mensen die graag bij de organisatie zouden willen werken. De coöperatie heeft meer dan 220 gebruikers/klanten. Het aantal vragen neemt toe. Tot Uw Dienst ervaart aan den lijve de sterke toename van de vergrijzing.
Meer ruimte geven aan mensen in plaats van aan systemen is één van de motto’s van Don van Sambeek. “Toen ik net afgestudeerd was, wist ik eigenlijk helemaal niks. Ouderen weten veel beter wat ze nodig hebben en willen. En dan is het van groot belang te kijken naar mensen, naar individuen in hun omgeving.” In de ontwikkeling van Tot Uw Dienst is dit steeds leidend geweest. De oorsprong van het ontstaan van Tot uw dienst komt voort uit een Europees project om de werkgelegenheid met zelfstandig werkenden in de zorg te stimuleren. Zes gemeenten in Noord-Brabant, waaronder de gemeente Laarbeek en ook en provincie Noord-Brabant, deden mee in dit project. Dat leidde ook in Laarbeek tot een nieuwe aanpak. “Dit Europees project liep af in 2003. De gemeenten en de provincie stopten met de co-financiering. Na een wisseling van de gedeputeerde bij de provincie werkte die ook niet meer mee. We konden geen continuïteit krijgen. Toen dacht ik: dan is het afgelopen. Maar we zijn door gegaan en zijn gaan kijken hoe de zorg anders zou kunnen en daar is Tot Uw Dienst uit voortgekomen.”
De Koepel is opgericht in 2014 op initiatief van drie zorgcoöperaties: Hoogeloon, Elsendorp, Tot Uw Dienst Laarbeek, en de netwerken van de Vereniging Kleine Kernen Noord-Brabant en Limburg. Samenwerking in de Koepel gaf de mogelijkheid de relatie met zorgverzekeraars sterk te verbeteren. “Wij willen wel contracten sluiten, maar dan niet met afzonderlijke coöperaties. Dan moet er een koepelorganisatie zijn die de financiën en administratie regelt,” zo eisten de zorgverzekeraars toen. Inmiddels zijn zij hier weer van afgestapt. Tot Uw Dienst heeft nu zelf een contract. De Koepel van Zorgcoöperaties Zuid Nederland wil zijn andere takken – lobbyen, kennisdeling en nieuwe initiatieven – nu verder versterken.
Don van Sambeek was in de afgelopen tien jaar een spil in de samenwerking met zorgverzekeraars. Maar hij deed meer in en voor de Koepel. Met het bestuur was hij mede-initiator van het landelijke Nederland Zorgt Voor Elkaar (NLZVE). Vanuit de Koepel is Don van Sambeek actief deelnemer aan het programma Brabants Netwerk Wonen-Zorg-Welzijn. Ook voor nieuwe initiatieven is hij een motor. Zeer zichtbaar is dat in de ontwikkeling en uitbreiding van het programma Goed Voor Elkaar. Doel van Goed Voor Elkaar, in Laarbeek gestart onder de titel Zorg Voor Later, is mensen van 65 jaar en ouder te stimuleren een toekomstbestendig netwerk te ontwikkelen. Een sterk sociaal netwerk is voor alle ouderen van belang, omdat steeds meer ouderen langer zelfstandig thuis blijven wonen. Zo’n netwerk vergroot de zelfredzaamheid aanzienlijk, ook als er behoefte aan zorg of ondersteuning ontstaat. Goed Voor Elkaar wordt inmiddels in Asten, Someren, Oosterhout en Roggel uitgevoerd en is in vele andere gemeenten, ook grote, zoals Helmond, in voorbereiding.
De pioniersfase van zorgcoöperaties is voorbij, aldus Don van Sambeek. De omvang van de vergrijzing is meer dan zichtbaar en vraagt een actieve aanpak. Don signaleert een aantal positieve ontwikkelingen. “Grote zorginstellingen zijn vriendelijker geworden. In het begin zagen ze ons niet staan.” Maar die positieve ontwikkelingen zijn niet overal te zien: “Als ik naar de landelijke programma’s IZA, WOZO en GALA kijk en zie hoe de middelen verdeeld worden, dan is dat weer heel systemisch. Subsidieprogramma’s en bijbehorende criteria: je wordt er ziek van. Hou daar eens mee op! Draai het om. Geef mensen vertrouwen. Zorg dat middelen beschikbaar zijn om te doen waar iedereen goed in is.” Bij zijn afscheid is Dons sterkste advies: “Maak een eind aan de kortlopende projectsubsidies. Als je zegt dat de bewoners en de instellingen aan zet zijn, dan moet je dat ondersteunen en faciliteren en daar de middelen naar toe sturen. Beheersing en controle kan dan ook aangepast worden. Nu moet je een accountantsverklaring hebben waarmee je ziet of de middelen goed besteed zijn. Laat de creativiteit aan de instellingen, aan de inwoners, dan kom je verder. Maar je ziet de tegenovergestelde beweging.” En dat betekent voor de coöperaties naar Dons idee ook: “Nu de stap zetten om regionale samenwerking te versterken. In de jaren 90 hadden we regiovisies. Toen stond de samenwerking centraal. Personeel werd uitgewisseld, er was samenwerking om nieuw personeel te krijgen. Nu krijgen we dat weer. Nu vraagt het ministerie een regionale aanpak, regiodeals en regiovisies. In Noordoost Brabant hebben 30 organisaties tot samenwerking besloten. In de Peel maakt de Koepel deel uit van de regionale samenwerking. Daar moet meer prioriteit aan worden gegeven! ”
Don van Sambeek woont inmiddels 47 jaar in Laarbeek/Beek en Donk. Tot zijn 60e werkte hij in de gezinszorg, maatschappelijk werk, hij organiseerde zorg in kloosters en was directeur van de Koepelorganisatie van de Brabantse verzorgingshuizen en verpleeghuizen. Al die jaren heeft hij zich ingezet voor samenwerking in de eerste lijnzorg en ook met de vraag hoe in kleine kernen en wijken de zorg optimaal georganiseerd kon worden. Na zijn 60e heeft hij zijn inspanningen voortgezet voor Tot Uw Dienst, de Koepel en nog verschillende andere organisaties. Don is nu 76 jaar. Hij wil het rustiger aan doen, maar zeker niet stil gaan zitten. Momenteel bezint hij zich op wijsgerige vraagstukken omtrent welzijn. Met zijn zoon Maurits, filosoof metaphysica, brengt hij zijn praktijkkennis in bij de masterclass over welzijn, denkexpedities over leiderschap en trainingen over transitie en transformatie.
(https://ultiemwelzijnmasterclass.nl)
Wij zullen Don zeer missen en wensen hem een hele mooie nieuwe tijd toe!
Heeft u nog vragen over dit onderwerp? Neem contact op met een van onze contactpersonen, wij helpen u graag verder.
